استراتژی‌هایی برای افزایش سلامتی در معماری داخلی

شهریار تبریز/رضا عالش‌زاده: البته انتظار می‌رود این آمار تقریبی با توجه به رویدادهای جاری از جمله فضای کسب و کار و آموزش آنلاین افزایش یابد. از آنجائیکه در کمال تعجب، آلودگی هوا در داخل خانه بسیار بیشتر از فضای باز است معماران با یک چالش مهم ایجاد فضای داخلی راحت و البته سالم با در نظر گرفتن عواملی مانند کیفیت هوای داخل ساختمان، نور طبیعی و ویژگی‌های بیوفیلیک روبرو هستند.

تهدید نامرئی آلاینده‌های داخلی

شاید به نظر تعجب‌برانگیز باشد اما آلودگی هوا در فضاهای بسته بسیار بیشتر از فضای باز است. آلاینده‌های داخل ساختمان در اندازه‌ها و ترکیبات مختلفی وجود دارند. آنها ممکن است میکروارگانیسم‌هایی مانند قارچ‌ها و کپک‌ها باشند که در محیط‌های مرطوب و گرم رشد پیدا می‌کنند یا آلاینده‌های مولکولی مانند آلرژن‌هایی باشند که می‌توانند از حشرات، جوندگان، حیوانات خانگی و غیره به وجود آیند. سایر خطرات پنهان شامل  دی‌اکسید کربن و ترکیبات آلی فرار هستند که از مصالح ساختمانی، مبلمان منزل یا لوازم نظافت نشات می‌گیرند.

همه این آلاینده‌ها اثرات زیان‌باری بر روی سلامت جسمی و روانی افراد دارند. به عنوان مثال، مقادیر قابل توجهی از کپک ممکن است باعث علائم شدید آلرژی شود، در حالی که قرار گرفتن در معرض زیاد CO۲ می تواند بر عملکرد و بهره‌وری افراد تأثیر بگذارد. فرمالدئید که یکی از رایج‌ترین مواد آلی فرار است به طور بالقوه بر سطح تمرکز تأثیر می‌گذارد و باعث سردرد، حالت تهوع، سرگیجه، از دست دادن حافظه و حتی افسردگی می‌شود. به طور کلی، کیفیت نامطلوب هوای داخل ساختمان عامل حدود نیمی از بیماری‌های تنفسی است.

استراتژی‌های طراحی برای فضاهای داخلی سالم

معماران با درک منشا به وجود آمدن این عوامل آلاینده می‌توانند استراتژی‌های طراحی خاصی را برای حذف یا به حداقل رساندن آنها اجرا کنند، مانند اطمینان از تهویه طبیعی مناسب، قرار گرفتن در معرض نور طبیعی و وجود گیاهان. با این حال، یکی از موثرترین راه‌ها برای کاهش انتشار آلاینده‌های داخل ساختمان، انتخاب مصالح ساختمانی مدرن، غیرسمی و پایدار است که برای ساخت و ساز و استفاده ایمن در خانه ایجاد شده‌اند و از این رو سلامت جسمی، روانی و محیطی را ارتقا می‌دهند. چند نمونه زیر برای کمک به معماران در فرآیند انتخاب ارائه شده و هر ماده بر اساس عملکرد آن در بخشهای ساخت و ساز، سطوح کفپوش، تکمیل دیوارها و عایق‌کاری گروه‌بندی می‌شود.

ساخت و ساز

 به هنگام صحبت از مصالح ساختمانی معمولی، چوب ثابت کرده است که برای سلامت جسمی و روحی بسیار مفید است. مطالعات نشان می‌دهد که حضور بصری عناصر چوبی می‌تواند استرس را به طور موثری کاهش دهد. اتاق‌هایی با حدود ۴۵ درصد سطوح چوبی حس راحتی را افزایش، فشار خون را کاهش و عملکرد شناختی را بهبود می‌بخشند. با این وجود، تامین مواد از جنگل‌های مدیریت شده پایدار یا استفاده از چوب احیا شده به منظور اطمینان از سلامت محیط بسیار مهم است. به طور مشابه، بامبو به عنوان یک ماده شاد شناخته می‌شود و تماشای آن می‌تواند ذهن استرس‌زده را آرام، اضطراب را کاهش و تمرکز را بهبود بخشد. بامبو همچنین بسیار پایدار است چرا که سریع رشد می‌کند، به کود نیاز ندارد، خود تولید می شود و در مقایسه با یک توده درخت معادل، ۳۵ درصد اکسیژن بیشتری تولید می کند و ۱۲ تن CO۲ در هکتار در سال جذب می‌کند. اگرچه فولاد ضد زنگ‌نزن یک منبع طبیعی نیست، اما هنگام ایجاد محیط‌های سالم نیز جایگزین مناسبی است، زیرا بی‌نهایت قابل بازیافت است و هیچ سمی از خود ساطع نمی‌کند.

سطوح کفپوش

برای سالم‌ترین خانه‌ها، کفپوش‌های جامد نسبت به فرش، لمینت یا کفپوش وینیل گزینه بهتری هستند. بر خلاف زیبایی شگفت‌انگیز، فرش‌ها آلاینده‌ها را به دام می‌اندازند و هرگز کاملا تمیز نیستند. همچنین برخی از کفپوش‌های لمینت می‌توانند مقادیر خطرناک فرمالدئید را آزاد کنند. بنابراین توصیه می‌شود از کفپوش های چوبی با پوشش کم VOC یا کاشی‌هایی با درزگیر کم VOC مانند کاشی های سرامیکی، چینی و شیشه‌ای استفاده شودکه همگی به راحتی تمیز می‌شوند. اگر فرش همچنان انتخاب ارجح است، می‌توان از فرش‌های پشمی و روکش‌های چوبی یا نمدی که از الیاف طبیعی و تجدیدپذیر ساخته شده‌اند، استفاده کردکه بدون مواد شیمیایی بوده و پایدار هستند. برای نصب، مهم است که به دنبال چسب‌های غیر سمی یا سیستم‌های بست قلابی بود که اصلاً به چسب نیاز ندارند.

سطوح دیوار

پیشنهاد می‌شود از ایجاد سطوح دیوار با استفاده از گچ مصنوعی خودداری شود زیرا از ضایعات زغال سنگ تولید می‌شود و ممکن است با جیوه، گوگرد و  موادآلی فراری که می توانند در هوا منتشر شوند، آلوده شوند. به جای آن، معماران می‌توانند از جایگزین‌های بازیافتی با ردپای کم‌کربن استفاده کنند یا حتی فناوری‌های نوآورانه‌ای مانند دیوار خشکی که موادآلی فرار آلاینده‌ها را جذب و تا ۷۰ درصد از آنها را از بین می برند استفاده شود.

رنگ دیوار یکی دیگر از اجزای مهمی است که باید در نظر گرفته شود، چرا که به هر اتاق روح می‌بخشد و بر روحیه ساکنین تأثیر مثبت می‌گذارد. با این حال، گزینه‌های زیادی وجود دارند که سموم طولانی مدتی را منتشر می‌کنند که می‌توانند خطرناک باشند. خوشبختانه، فناوری رنگ تکامل یافته است و همراه با قوانین زیست‌محیطی جدید، منجر به توسعه محصولات سالم‌تر و پایدارتر شده است. اگرچه هرگز نمی‌توان تضمین کرد که آنها ۱۰۰٪ غیر سمی هستند، رنگ‌های عاری از مواد آلی فرار یکی از این جایگزین‌ها هستند. اما برای ارتقای سلامت انسان و محیط زیست، رنگ‌های طبیعی مبتنی بر آب تقریبا همیشه گزینه ایمن‌تری هستند.

عایق‌بندی

عایق‌بندی بخش مهمی از هر خانه سالمی است که با محدود کردن جریان هوا، دما را تنظیم می‌کند. برای بیش از یک قرن، بیشتر خانه‌ها با عایق فایبرگلاس ساخته می‌شدند که بسته به نوع قرار گرفتن در معرض آن می تواند باعث مشکلات تنفسی و التهاب چشم و پوست شوند. از این رو، استفاده از مواد عایق سبز ایده آل است. برخی از موادی که چنین معیارهایی را دارند عبارتند از پشم گوسفند، پنبه، چوب پنبه و سلولز. همه این‌ها از طبیعت منشأ می‌گیرند، قابل حمل هستند و در مقایسه با فایبرگلاس به انرژی بسیار کمی برای تولید نیاز دارند.

با توجه به استراتژی‌های ذکر شده، به نظر می‌رسد مهم‌ترین قدم معماران برای افزایش سطح سلامتی در فضاهای داخلی انتخاب و استفاده از مصالح سالم باشد.

___________________________

منبع:

https://www.archdaily.com/۹۸۹۸۸۰/what-materials-can-promote-health-in-interior-architecture