چرا استفاده از موزاییک های واش بتن در پیاده روها بعنوان سنگ فرش آن هم با روش های اجرایی امروزی غیرقابل توجیه فنی است؟ مرمت و نوسازی امروزه از اصول بسیار ضروری شهرهای درحال شکل گیری ما قلمداد می گردند؛ ممکن است به منظور زیباسازی، مناسب سازی و تسطیح، ایجاد هویت و تشخص، خوانایی، امنیت و ایمنی، سکون و سرزندگی، تداوم و پیوستگی کالبدی و بصری ودر نهایت خاطره سازی و استحکام بخشیدن به فضا و مکان استفاده شوند که در این بین می بایست هم تمهیدات مالی و هم کارکردی و زیبایی آنها در نظر گرفته شوند.
اخیرا شهرداری های کشور بخصوص کلانشهرها به سمت ترمیم، نوسازی و بهسازی فضاهای همگانی خود بالاخص پیاده روها، پارک ها و بوستان ها، فرهنگسراها، میدان ها وجلوخان های شاخص و مهم خود روی آوردند که این موضوع جدای از مورد تقدیر واقع شدن آنها سبب استقبال بسیار بالا، مطلوبیت بخشیدن به کیفیت تجربه عابرین و شهروندان و نیز تصویرسازی ذهنی و عینی بیش از پیش آنان شده و در واقع به نوعی در ارتقای سطح بهداشت این فضاها و ایجاد حس مکان در شهروندان مفید واقع شده اما سوال اینجاست که طرح های مذکور چه در تدوین و چه در اجرا واقعا براساس چه استدلالی یا بر پایه کدام موازین پژوهشی متاخر در جهان تنظیم شده اند؟
مدتی است مدیریت شهری در ایران برای طراحی و اجرای روسازی یا همان سنگ فرش مرسوم از مصالح بتنی و سیمانی همانند موزائیک ها یا واش بتن(بتن شسته شده تولید شده به روشهای غیر طبیعی)استفاده افراطی را بدون در نظر گرفتن هماهنگی و انسجام یا هارمونیک فضایی در اهم دستور کار خود قرار داده که البته این موضوع جای نقد فراوان و بررسی موشکافانه تر دارد.
موزائیک ها به واسطه ترکیب سیمان و سنگریزه های صنعتی یا همان غیر طبیعی در برابر نفوذپذیری آب های سطحی همانند باران بشدت مقاوم هستند. همچنین وزن بسیار بالایی داشته و در اثر وارد آمدن ضربه به راحتی ترک خورده یا شکسته خواهند شد. موزائیک واش بتن ها معمولا به لحاظ تنوع در طرح، نقش و ظرافت محدود هستند و برای اجرا نیز اکیدا نیاز به ملات های دوغاب سیمانی با دانسیته و ترکیبی بالا از ماسه، آب و سیمان دارند. تمامی موارد مذکور سبب شده واش بتن ها برای سلامت و احیای سفره های آب زیرزمینی در نتیجه محیط زیست شهری دارای مضرات فراوان و دور از انتظار باشند.
همچنین تعویض یا مرمت آنها نیاز به زمان، انرژی و هزینه بیشتری به دلیل تخریب ملات سیمان، تشکیل همان ملات در محل، همینطور محافظت چند ساعته برای ثابت شدن در جای خود دارند.
آنها معمولا در برابر محلولهای اسیدی حتی برخی از مواد غذایی خانگی همچون آبلیمو یا آبغوره از خود واکنش بسیار سریعی نشان داده و به مرور زمان در اثر عوامل جوی فرسوده می گردند؛ ضمن آنکه تشکیل حوضچه آب در مواقع مختلف همچون باران را تسهیل می کنند و بعد ازمدتی سبب لیز خورده گی عابرین خواهند شد.
حجم، رنگ، مقیاس، شکل، نقوش و دست آخر ضخامت های بسیار محدود و انگشت شماری دارند که می توانند موجب کاهش جنبه زیبایی محل و تاثیر بصری و روانی نامناسبی بر عابرین داشته باشند. تنها دلیل استفاده فراوان از آنها را شاید بتوان سادگی در اجرا و هزینه تمام شده پایین آنها قلمداد کرد اما در مقابل امروزه شهرهای پایدار و جذاب جهان به سمت استفاده از کفپوش های آجری یا متخلخل همچنین گرانیت طبیعی کوبیک روی آورده اند که نام دیگر آنها را تکنیک توسعه با فواید بالا (LDI)می توان عنوان کرد. این نوع مصالح ضمن تنوع در رنگ، شکل، طرح و ضخامت، دارای وزن بسیار پایین وسهولت بی نظیری در اجرا هستند؛ همچنین از تکنیک LDI و مدولار (جاذب آب) بهره می برند که فوق العاده برای محیط زیست، کاهش حجم آب های روان سطحی و کاهش سیلاب ها مفید می باشند در این میان اگر بخواهیم بصورت غیر مستقیم آثار اکولوژیکی آنهارا بررسی کنیم فقط با اندکی دقت متوجه خواهیم شد جذب آب های سطحی و انتقال آنها به سطح زیرین خاک سبب استحکام بیشتر غشاء سطحی پوسته زمین در نتیجه موجب کاهش احتمال نشستهای ناگهانی معبر و فروچاله ای خواهند شد. این تکنولوژی همچنین سبب آبیاری تدریجی درختان متناسب با اقلیم محلی خواهد شد که میتواند از پوشش گیاهی خود به خود محافظت و سبب رشد گیاه گردد ضمن آنکه مقدار حجم آب سفره های آب زیرزمینی را افزایش داده و از بروز مواجهه با جریان کم آبی جلوگیری خواهد نمود.
عدم نیاز به استفاده از ملات و دوغاب سیمان (خشکه چینی) آنها نیز به پایداری اکولوژیکی، کاهش هزینه های جانبی، سهولت در اجرا و ترمیم کمک خواهد نمود.
در برخی مواقع که تاسیسات شهری در قسمت زیرین کفسازی قرار گرفته اند باعث می شود تا با برداشت تنها تعداد اندکی از آنها بدون هرگونه تخریب در مصالح کف تعمیرات صورت گرفته و مجددا در جای خود قرار گیرند(بدون هرگونه تخریب و نیاز به مهارت در چینش و اجرای مجدد آنها).
مصالح از نوع تکنیک با توسعه بالا (LDI) شامل:
سنگ فرش های آجری (بدون درز یا بندکشی که سبب گیر کردن پاشنهٔ کفش در خود نخواهند شد)،
بتن متخلخل،
سنگفرش با پوشش گیاهی(چمنی) و
سنگریزه های اپوکسی می باشند که اغلب دارای تنوع در طرح و رنگ می باشند به راحتی شسته شده و نیز موجبات سرزندگی و تلطیف بصری متناسب باسکانس های شهری را فراهم می آورند.
بنظر می رسد مدیران(تصمیم گیران) و از آن سو طراحان شهری(تصمیم سازان) که بشدت این روزها دلمشغولی های بسیاری از جمله توسعه پایدار محیط زیست شهری و منطقه ای راسرلوحه کار خود قرار داده اند، می بایست رویکرد خود را در تدوین طرح های مختلف شهری از جمله (طرح های جامع زیباسازی، طرح جامع نورپردازی، گردشگری، برندینگ و جامع کالبدی)در این خصوص با زاویه بالا تغییر داده تا عواقب مثبت و موفق آنرا بشدت چشیده و از این طریق کیفیت فضاهای شهری و حس مکان در شهروندان را افزایش داده، سرانه پیاده روی را ارتقا بخشند.
- نویسنده : مجتبی سلگی
- منبع خبر : پایگاه خبری آرمانشهر خبر
