طرح بازآفرینی فضای فوقانی خط آهن تهران-تبریز پروژه‌ای بلند مدت است

طرح بازآفرینی فضای فوقانی خط آهن تهران-تبریز پروژه‌ای بلند مدت است
مدیرعامل سازمان نوسازی شهر تهران با اشاره به طرح بازآفرینی فضای فوقانی خط آهن تهران-تبریز، گفت: این پروژه، پروژه‌ای بلند مدت و دارای اهمیت بسیار ویژه است.
به گزارش اداره ارتباطات و امور بین الملل سازمان نوسازی شهر تهران، کاوه حاجی علی اکبری در گفتگو با خبرنگار شهرنوشت، با اشاره به پروژه بازآفرینی فضای فوقانی خط آهن تهران- تبریز، گفت: اولین آشنایی من با محدوده خط آهن تهران – تبریز به سال ۸۱ بر می گردد؛ هنگامی که اولین همایش نوسازی و بهسازی بافت های فرسوده و ناکارآمد برگزار شد، در آن همایش، مستندی از خسرو سینایی کارگردان و مستندساز صاحب نام کشور، با تمرکز بر منطقه ۱۷، بافت فرسوده و خط آهن تهران- تبریز به نمایش درآمد. در این مستند، عبور خط آهن از منطقه ۱۷ به عنوان یکی از معضلات تشدید کننده فرسودگی در منطقه عنوان شده بود.
مدیرعامل سازمان نوسازی شهر تهران در ادامه با اشاره به برخی معضلاتی که این خط آهن برای منطقه ۱۷ و ۱۸ ایجاد کرده بود، گفت: خط آهن تهران- تبریز باعث ایجاد مجموعه ای از معضلات شده بود؛ یکی از معضلات مهم ایجاد شده در این مناطق که باعث اعتراض ساکنان شده بود، گسست و چند پارگی فضای مناطق بود. ضمن اینکه آلودگی صوتی و خطراتی که عبور قطار برای شهروندان داشت هم مزید علت محسوب می شد؛ و البته فضای بی دفاعی هم که این خط آهن ایجاد کرده بود و تمرکز بزه های اجتماعی را در اطراف خود موجب شده بود.
وی افزود: با بالاگرفتن اعتراضات مردم، پروژه ای توسط شرکت راه آهن تعریف شد که به زیرزمینی کردن این خط آهن می پرداخت. در سال ۸۶ اجرای این پروژه شروع شد و انجام آن حدود ده سال طول کشید.
حاجی علی اکبری تصریح کرد: سرانجام در سال ۹۶ خط آهن تهران – تبریز زیرزمینی شد و دیوارها و حصارهای اطراف آن برداشته شد و با حذف این موانع، بخشی از مشکل یعنی انقطاع فضایی محله های مجاور رفع شد.

دلایل برگزاری مسابقه طراحی شهری برای پروژه

مدیرعامل سازمان نوسازی شهر تهران ادامه داد: با برداشته شدن مانع کالبدی (خط آهن)، با سوال جدیدی روبه رو بودیم؛ اینکه این محدوده به مساحت ۲۷ هکتار که مساحت آن با گذرها و فضاهای اطرافش به ۵۰ هکتار می رسد، چه کارکردی می تواند برای شهروندان این محدوده داشته باشد.
وی افزود: این سوال از این نظر جدی تر می شد که محله های مجاور این بافت، جزو محله هایی هستند که بالاترین تراکم بافت فرسوده و ناکارآمد را در شهرتهران دارند و علاوه بر ساختمان های کم دوام، که ایمنی شهروندان را به خطر می اندازند، دارای کمبودهای جدی در حوزه فضاهای شهری و خدمات پشتیبان سکونت مانند کاربری‌های آموزشی، درمانی، ورزشی، فضای سبز و… هستند. بر این اساس، هدف اصلی بازآفرینی این است که فضای فعلی را به محله های مجاور متصل کرد تا برای جبران برخی فضاهای خدماتی نقش آفرینی کند.
حاجی علی اکبری با بیان این مطلب که طرحی برای این محدوده طراحی شده بود که در آن، ۹۲درصد فضای باز و ۸ درصد بارگذاری پیش بینی شده بود، ادامه داد: بعد از اینکه دکتر حناچی عهده دار ریاست هیئت مدیره سازمان نوسازی شدند، این جمع بندی به دست آمد که در حوزه طراحی منظر و طراحی شهری، فضای فوقانی خط آهن تهران – تبریز، یکی از فضاهای منحصر به فرد در شهر تهران است و فرصت های طراحی مشابه در این مقیاس به دست نمی آید.
وی گفت: نمونه های مشابه این طرح ها در کشورهای دیگر نشان می داد چنین طراحی هایی با مشارکت حداکثری جامعه حرفه ای انجام می شد؛ بنابراین ما هم به این نتیجه رسیدیم که در فرایند طراحی پروژه امکان حضور حداکثری حرفه مندان را فراهم کنیم.
مدیرعامل سازمان نوسازی شهر تهران تاکید کرد: بر این اساس، برنامه ریزی مسابقه طراحی شهری در مقیاس بین المللی با هدف بازآفرینی فضای شهری فوقانی تونل راه آهن تهران- تبریز و فضاهای مجاور آن برنامه ریزی و از حدود یک سال گذشته آغاز شد.

آغاز اقدامات اجرایی پروژه از نیمه دوم سال ۹۸

حاجی علی اکبری در ادامه گفت: بعد از تعیین هیئت داوران، تشکیل شورای سیاست گذاری به طور مشترک بین راه آهن و شهرداری و تدوین برنامه برگزاری مسابقه، فراخوان عمومی مسابقه انجام شد و حدود ۲۵۰ شخصیت حقیقی و حقوقی از ایران و دیگر کشورها در این مسابقه ثبت نام کردند.
وی افزود: با توجه به گستردگی موضوع مسابقه و ابعاد متنوع آن، برگزاری مسابقه در دو مرحله پیش بینی شد؛ نتایج مرحله اول که اشاره به ایده اصلی پروژه داشت، در آذرماه سال گذشته تحویل شد؛ ۱۰۵ اثر به دبیرخانه ارسال و هیئت داوران ۱۵ اثر را حائز شرایط لازم برای حضور در مرحله دوم دانستند.

مدیرعامل سازمان نوسازی شهر تهران با اشاره به مرحله دوم گفت: در مرحله دوم قرار شد شرکت کنندگان طرح جامع سه بعدی را ارائه دهند. زمان ارائه آثار نیز تا پایان سال ۹۷ پیش بینی شد، اما تا اردیبهشت ماه۹۸ تمدید شد.
وی با بیان اینکه در نهایت ۱۲ شرکت کننده داخلی و ۳ شرکت خارجی از اسپانیا، فرانسه و ایتالیا آثارشان را به دبیرخانه ارائه دادند، گفت: بعد از اینکه ۱۰ اردیبهشت ماه سال جاری آثار به دبیرخانه ارسال شد، داوری آثار به مدت ۳ روز با حضور همه داوران برگزار شد. از آن جا که آثار بسیار به هم نزدیک بودند، امکان انتخاب یک اثر به عنوان اثر برگزیده میسر نشد؛ و در نهایت هیئت داوران دو اثر را به عنوان رتبه نخست انتخاب کردند.
حاجی علی اکبری تاکید کرد: در ادامه تلاش کردیم بین این دو گروه که یکی ایرانی بود و دیگری ایتالیایی، یک کنسرسیوم تشکیل دهیم که این دو به صورت مشترک فرایند طراحی را پیش ببرند، اما این امکان فراهم نشد و با توجه به بررسی های انجام شده، گروه ایرانی برای تهیه طرح نهایی انتخاب شدند.
وی افزود: برنامه زمان بندی به این صورت است که حداکثر تا پایان مهرماه، بتوانیم نقشه های اجرایی متمرکز بر اقدامات کوتاه مدت را به شهرداری تهران تحویل دهیم. یعنی شهرداری در نیمه دوم سال جاری بتواند بخشی از اقدامات اجرایی را شروع کند.
مدیرعامل سازمان نوسازی شهر تهران ادامه داد: خروجی دیگر هم که مورد انتظار است، طرح جامع سه بعدی است که باید به مراجع ذی ربط مثل کمیسیون ماده ۵ و شورای اسلامی شهر تهران ارائه و تصویب شود که فکر می کنم آماده سازی آن تا پایان سال به طول می انجامد.
حاجی علی اکبری همچنین گفت: و فعالیت سوم، بسته های سرمایه گذاری است که با مشارکت بخش خصوصی قابلیت اجرایی پیدا می کند و تا پایان سال ۹۸ به سازمان سرمایه گذاری شهرداری ارائه می شود.

پروژه بازآفرینی فضای فوقانی خط آهن تهران – تبریز بلند مدت خواهد بود

مدیرعامل سازمان نوسازی شهر تهران در ادامه گفت: آن چه به عنوان شخصیت این فضای شهری پیش بینی شده، این است که بخش عمده آن فضای باز شهری خواهد بود که بتواند فرصت های مناسب را برای اوقات فراغت ساکنان و تأمین نیازهای فرهنگی و اجتماعی فراهم کند.
وی تصریح کرد: بخش دیگری از پروژه که به ساخت و ساز اختصاص دارد، اولا حداقلی خواهد بود و در ثانی مربوط به خدمات مورد نیازی خواهد بود که در مناطق مجاور امکان ارائه آن را، به دلیل فشردگی بافت، نداریم.

حاجی علی اکبری تاکید کرد: یکی از مشکلات ما در بافت فرسوده، تامین زمین برای اجرای خدمات پشتیبان سکونت است و با توجه به این فضای گسترده، می توانیم به برخی از این مشکلات در این دو منطقه غلبه کنیم. ضمن اینکه خیلی مختصر هم ممکن است برخی پروژه های سرمایه گذاری داشته باشیم که با جذب سرمایه بخش خصوصی امکان تحقق خواهد داشت.
مدیرعامل سازمان نوسازی شهر تهران با بیان این مطلب که پیش شرط اصلی همه موضوعات، زمین است، گفت: زمین این محدوده، متعلق به شرکت راه آهن است و باید توافقی برای واگذاری زمین صورت بگیرد. مذاکراتی که آقای حناچی شهردار تهران با معاون اول رئیس جمهور و وزیر راه و شهرسازی انجام دادند، زمینه این توافق را فراهم کرده و گفتگو با شرکت راه آهن برای نهایی کردن کار ادامه دارد.
وی درباره مدت زمان اجرای این پروژه گفت: با توجه به عرصه ۵۰ هکتاری پروژه و طول ۹ کیلومتری آن (از بزرگراه نواب تا مسیل کن)، پروژه بازآفرینی فضای فوقانی خط آهن تهران – تبریز، پروژه ای بلند مدت است و قطعاً در کوتاه مدت به نتیجه نمی رسد. ضمن اینکه فرآیندی که برای طراحی آن پیش بینی کردیم، مشارکتی است و همه ذی نفعان باید مشارکت داشته باشند. این موضوع طبیعتاً زمانی را به پروژه تحمیل می کند. ضمن اینکه ساخت و سازی در این مقیاس هم در مدت کوتاه امکان پذیر نیست.
حاجی علی اکبری در خاتمه گفت: با این وجود، برنامه ریزی به صورتی انجام شده است که بتوان در کوتاه مدت به نتایج مشخص رسید. بنابراین قطعاً در دو سال آینده بخش هایی از پروژه اجرا شده و به بهره برداری خواهد رسید.